ΔΗΜΟΣ ΣΑΓΙΑΔΑΣ

Χρησιμες πληροφοριες για τον Δήμο Σαγιαδας




ΔΗΜΟΣ ΣΑΓΙΑΔΑΣ

Ο «Καποδιστριακός» δήμος Σαγιάδας, έχει έκταση 87.803 στρέμματα και αποτελείται από τις πρώην κοινότητες Σαγιάδας, Ασπροκκλησίου, Σμέρτου, Ραγίου και Κεστρίνης. Έδρα του Δήμου είναι το Ασπροκκλήσι (τηλ.2264051044-45). Ο πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται στους 2.074 κατοίκους (απογραφή 1991). Οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία (τη μεγαλύτερη έκταση του δήμου καταλαμβάνει η αρδευόμενη πεδιάδα στην οποία καλλιεργούνται κυρίως μανταρινιές και πορτοκαλιές), την κτηνοτροφία (βοοηδή και αιγοπρόβατα ελεύθερης βοσκής), το ψάρεμα (λαυράκια, κέφαλοι, τσιπούρες και γαρίδες) και στη "λωρίδα Σαγιάδας" λειτουργούν δεκάδες ιχθυοτροφεία και δύο ιχθυογεννητικοί σταθμοί.

Σε όλο το δήμο λειτουργούν αγροτοτουριστικές επιχειρήσεις. Υπάρχουν σ' όλα τα χωριά ψησταριές με κρέατα της περιοχής και στη Σκάλα Σαγιάδας" φρέσκο ψάρι.

Υπάρχουν σημαντικά αξιοθέατα σε όλη την περιοχή. Δίπλα στο Ράγιο η περίφημη μονή Ραγίου. Στην Κεστρίνη αρχοντικά μιας άλλης εποχής και πάνω από το Ασπροκκλήσι το ερειπωμένο χωριό Λιόψη με το "Σαράι του Μπέη" στην κορυφή της.

Στο Σμέρτο το αρχοντικό του "Κωτσώνη" και οι παλιές βρύσες κι οι νερόμυλοι στα ανατολικά του χωριού. Στο κέντρο του κάμπου νότια από το Ασπροκκλήσι ο λόφος της Μαστιλίτσας είναι γεμάτος από αρχαία ερείπια.Ανάμεσα στη Μαστιλίτσα και το Μαυρονόρος (βρίσκεται πάνω από την Κεστρίνη), εκβάλει ο ποταμός Καλαμάς σχηματίζοντας ένα πανέμορφο Δέλτα που αξίζει να να επισκεφτεί κανείς.

Τέλος στη Σκάλα Σαγιάδας λειτουργεί το Κέντρο Πληροφόρησης για τα στενά του Καλαμά και το έλος Καλοδικείου και το Δέλτα Καλαμά (το μοναδικό στη θεσπρωτία) και πάνω από τη Σαγιάδα μπορεί κανείς να επισκεφτεί την Παλιά Σαγιάδα, μια ερειπωμένη πολιτεία με θέα στο Ιόνιο.

Πανηγύρια σ' όλα τα χωριά με τη συμμετοχή του παραδοσιακού χορευτικού του Δήμου Σαγιάδας.
Την Καθαρή Δευτέρα στο Σμέρτο, το Πάσχα στη Σαγιάδα, του Αγίου Κων/νου και Ελένης στην Κεστρίνη, το καλοκαίρι στο Ασπροκκλήσι και το Ράγιο και τέλος της Αγίας Παρασκευής στην παλιά Σαγιάδα. Στην παλιά Σαγιάδα καταλήγουν και οι εκδηλώσεις του "Φεστιβάλ Πολυφωνικού τραγουδιού" τον Αύγουστο.

Με τη συμμετοχή όλου του Δήμου και των ιχθυοτρόφων της "Λωρίδας της Σαγιάδας" διοργανώνεται η "Γιορτή του ψαριού" στην παραλία της Σαγιάδας τον Αύγουστο.

Το μεγαλύτερο τμήμα του Δήμου προστατεύεται από το πρόγραμμα "Natura 2000". Στο κέντρο πληροφόρησης στην παραλία της Σαγιάδας, θα βρείτε χάρτες με δεκάδες μονοπάτια για όλα τα βουνά της περιοχής, αλλά και πορείες στην πεδιάδα και το Δέλτα. Εδω μπορειτε να αναζητηστε ξενοδοχεία στην Κέρκυρα και τιμες αεροπορικων εισιτηριων απο Αθηνα, Θεσσαλονικη και Κυπρο.

Από τη αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ο χώρος των εκβολών του Καλαμά, όπως και οι δύο πλευρές του προς το εσωτερικό της Ηπείρου, απετέλεσαν τον κύριο άξονα ανάπτυξης της περιοχής. Σε συνδυασμό με τη θαλάσσια επικοινωνία, ο χώρος συγκέντρωσε τους περισσότερους οικισμούς, με τις ανθρώπινες δραστηριότητες της γεωργίας ( εκμετάλλευση των πλούσιων γαιών των εκβολών) της κτηνοτροφίας, (χαρακτηριστικά τα ονόματα «Σύβοτα» και «Βουθρωτός», καθώς και οι δραστηριότητες των Ρωμαίων με τα περίφημα αγροκτήματα) της αλιείας, (ιχθυοτροφεία σ΄όλο το μήκος της περιοχής ), της παραγωγής αλατιού, ( ονομαστές οι αλυκές της μεσαιωνικής Σαγιάδας), αλλά και του εμπορίου ( πλωτός δρόμος μέχρι την Γιτάνη στην αρχαιότητα, Σαγιάδα, ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Β.Δ. Ελλάδας - 15ος - 19ος αιώνας, Ηγουμενίτσα πύλη προς την Ευρώπη 20ου αιώνα ). Η Σαγιάδα βρίσκεται στα Β.Δ του Ν. Θεσπρωτίας (τελευταίο χωριό πριν από τα σύνορα) απέναντι από την πόλη της Κέρκυρας. Ο βυζαντινός οικισμός στα τέλη του ΧΙV αιώνα βρίσκονταν στα χέρια των Ανδεγαυών και το 1386 πέρασε στους Βενετούς αμέσως μετά την Κέρκυρα και τον Βουθρωτό. Μετά από μία μικρή περίοδο κατοχής των αλυκών της από τον δεσπότη των Ιωαννίνων Esau Buondelmonti και τον Αλβανό σεβαστοκράτορα Gjon Zenebishi (1387-1402), ξαναπέρασε στους Βενετούς οι οποίοι λόγω των οχυρώσεων που πραγματοποίησαν την ονόμασαν Bastia και έτσι τη συναντάμε στα Βενετικά έγγραφα μέχρι την πτώση της Βενετικής δημοκρατίας (1789).

Το 1452 την κατέλαβε μαζί με τις υπόλοιπες κτήσεις των Βενετών στα Ηπειρωτικά παράλια ο Τούρκος στρατηγός Χατζή Βέης και από τότε ξεκινάει ένας σκληρός αγώνας μεταξύ Βενετών και Τούρκων για την κυριαρχία της.

Το 1454 την κατέλαβαν οι Βενετοί, και την έχασαν κατά την διάρκεια του α΄ Τουρκοβενετικού πολέμου (1463-1479). Το 1473 την ελευθέρωσε ο στρατιώτης Ιωάννης Βλάσης για λογαριασμό των Βενετών, και οι τελευταίοι, αφού άντεξαν την Τούρκικη επίθεση του 1475 την παρέδωσαν τελικά με βάση την συνθήκη ειρήνης του 1479 στον Γκεντίκ Αχμέτ πασά, ο οποίος πέρασε την Bastia από φωτιά και σίδερο καταστρέφοντας το φρούριό της καθώς και το διπλανό του Στροβιλιού.

Από τότε η περιοχή της Σαγιάδας παρέμεινε στα χέρια των Τούρκων οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο μικρό λιμάνι της (Σκάλωμα Σαγιάδας) ελέγχοντας με τον Εμίνη τους (τελώνης) την διακίνηση των προϊόντων από και προς τα Γιάννινα που ήταν το εμπορικό κέντρο της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Η Σαγιάδα γίνεται ένα από τα σπουδαιότερα λιμάνια της δυτικής Ελλάδας λόγω της γεωγραφικής της θέσης δίπλα στην Κέρκυρα, μέσω της οποίας διακινούνταν ο κύριος όγκος του Βενετικού εμπορίου.

Οι Βενετοί εκτός από το εμπόριο συνεχίζουν να ασχολούνται ενεργά με την περιοχή νοικιάζοντας από τους Τούρκους τα ιχθυοτροφεία της Σαγιάδας, καθώς και τα δέκατα.

Το 1670 επισκέφτηκε την περιοχή ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή ο οποίος περιγράφει για πρώτη φορά τον οικισμό πάνω στο βουνό ( την «Παλιά Σαγιάδα» ) λέγοντας ότι έχει εκατόν εξήντα σπίτια κι ότι είναι χωριό προοδευμένο με χάνια και εκκλησίες.

Περιγράφοντας το «παγκοσμίου φήμης» όπως λέει λιμάνι της Σαγιάδας, αναφέρει πως έχει μερικά μέγαρα, χάνια, και μεγάλες λιθόκτιστες αποθήκες για τα εμπορεύματα.

Μιλάει για τον πρόξενο των βενετών καθώς και για τον αντιπρόσωπο του σουλτάνου, κλείνοντας με την ένδειξη ότι το λιμάνι αυτό είναι το λιμάνι των Ιωαννίνων, των Τρικάλων, της Λάρισας, της Θεσσαλονίκης, των Σερρών και πολλών άλλων πόλεων και φρουρίων αλλά οι δρόμοι του είναι στενοί και δύσβατοι.

Το 1702 η Σαγιάδα γίνεται για μικρό διάστημα η έδρα του Γάλλου πρόξενου B. Garnier που, παρότι εκτίμησε την σπουδαιότητα της θέσης του λιμανιού της, εγκαταστάθηκε τελικά στην Άρτα αφήνοντας πίσω του τον υποπρόξενο H. Pellissier.
To 1716 με απόφαση του σουλτάνου φτιάχτηκε ο πλατύς δρόμος (60 πόδια) που ένωνε την Λάρισα με τα Γιάννενα και τη Σαγιάδα με σκοπό την διακίνηση του στρατού για την κατάληψη της Κέρκυρας.

Το 1718 με την συνθήκη του Πασσάροβιτς, η περιοχή της Σαγιάδας (πλάτος 5 μιλίων) περνάει προσωρινά στην κυριαρχία της Βενετίας, ως εξάρτημα της Κέρκυρας (Continente) και το 1797 ως Ενετικό έδαφος περνάει στην κυριαρχία των Γάλλων του Ναπολέοντα Βοναπάρτη.

Αμέσως μετά (1799) ο Αλή Πασάς την καταλαμβάνει ενώ το 1811 παρά τις συνθήκες υψώνει στην περιοχή φρούριο απέναντι από την Κέρκυρα.

Με την πτώση του Αλή περνάει στα χέρια του σουλτάνου, και στα 1823 ο οικισμός πάνω στο βουνό καταστρέφεται από μεγάλο σεισμό. Το 1833 επισκευάζεται και επεκτείνεται η κεντρική εκκλησία του Α. Γεωργίου.

Δεύτερος σεισμός στα 1872 που κράτησε πάνω από ένα μήνα κατέστρεψε εντελώς τον οικισμό. Το 1912 απελευθερώνεται από τον Ελληνικό στρατό (μεγάλη βοήθεια στην εθνική υπόθεση πρόσφερε ο Σαγιαδινός Γρηγόριος Τσόγκας που αργότερα έγινε βουλευτής).

Το 1943 οι Γερμανοί μαζί με τους Αλβανοτσάμηδες του γειτονικού μουσουλμανικού χωριού Λιόψη, έκαψαν το χωριό και οι κάτοικοί του σκορπίστηκαν στα χωριά προς τα βόρεια ενώ όταν τέλειωσε ο πόλεμος οδηγήθηκαν από το στρατό στην Κέρκυρα για την περίοδο του εμφύλιου. Γύρισαν λίγο πριν τη λήξη τους αλλά δεν τους επέτρεψαν να κατοικήσουν στο παλιό χωριό αλλά σε καλύβες στην παραλία.
Από το 1950 με πυρήνα λίγα σπίτια που φτιάχτηκαν από το κράτος , δημιουργήθηκε το καινούριο χωριό κοντά στη θάλασσα και τον κάμπο που από τα χέρια των Αλβανοτσάμηδων πέρασε σ’ αυτούς και άλλους πρόσφυγες από την Ήπειρο.

Η γεωργία αναπτύχθηκε στο χώρο, με το μεγάλο αρδευτικό και αποστραγγιστικό δίκτυο της δεκαετίας του ‘60 και σήμερα ο κάμπος του κάτω Καλαμά με τις δεντροφυτεμένες του εκτάσεις (εσπεριδοειδή), κρατάει τον νέο κόσμο στις πατρογονικές του εστίες, την ίδια στιγμή που οι μεγάλες εξαγωγές ( βόρεια Ευρώπη) ενισχύουν την Ελληνική οικονομία.

Με κέντρο τον οικισμό της παλιάς Σαγιάδας (ο οποίος αποτελεί και τον κύριο πόλο έλξης με τις εκκλησίες, τα καλντερίμια, τα αλώνια, και τα σπίτια του που παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον), ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί πλήθος αρχαιολογικών χώρων στην περιοχή, καθώς και χώρους ευρύτερου ενδιαφέροντος:

-Γιτάνη: Κοντά στο φράγμα του ποταμού. Πόλη Ελληνιστικών χρόνων.

-Μαστιλίτσα: Πάνω στον ομώνυμο λόφο στο κέντρο του κάμπου. Οικισμός Ελληνιστικών χρόνων.

-Στροβίλι: Πάνω στον κωνικό λόφο στη «λωρίδα Σαγιάδας». Βυζαντινό φρούριο.

-Πύργος Σαγιάδας: Μέσα στη θάλασσα στην περιοχή των αλυκών. Μεσαιωνικό οχυρό.

-Ευρύτερη περιοχή: Παραδοσιακός οικισμός στο Πλαίσιο, Κασνέτσι, Μοναστήρι Γηρομερίου, Μονή Ραγίου, Πύργος Ραγίου, Λυγκιά, Κάστρο Ηγουμενίτσας κ.λ.π.

Ακόμα ο επισκέπτης βαδίζοντας πάνω στα παλιά μονοπάτια και καλντερίμια, μπορεί να επισκεφτεί εκτός από τους παραπάνω αρχαιολογικούς χώρους και το δέλτα του ποταμού Καλαμά που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον από την άποψη της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής και προσελκύει ήδη δεκάδες μελετητές από όλον τον κόσμο.